Біскуп Алег Буткевіч узначаліў святую Імшу з нагоды 140-годдзя будынку касцёла св. Яна Хрысціцеля ў аграгарадку Валкалаты

16.10.2025 98 Natali 0 Комментариев

З глыбінь вякоў і да сучаснасці

Вялікае ажыўленне панавала сонечным суботнім днём каля велічнага храма ў аграгарадку: пад’язджалі аўтамабілі, спяшаліся ў касцёл па-святочнаму апранутыя, з кветкамі ў руках прыхаджане. Хваляваліся, каб вецер, што раз-пораз узмацняўся, не парушыў спрэс выкладзенай кветкамі дарожкі да цэнтральнага ўваходу ў касцёл, – чакалі прыезду біскупа Віцебскай дыяцэзіі Алега Буткевіча.

І вось урачыстасць пачалася. Хлеб-соль і прывітанне гасцям-святарам. Біскуп Алег, расчулены цёплым прыёмам, адзначыў, што радасна сустрэць на свяце столькі вернікаў, што не менш прыемна бачыць, як парафіяне клапоцяцца пра свой храм. А яшчэ ў яго прамове чырвонай ніткай праходзіла, што найважней за ўсё пабудаваць храм у сваёй душы.

У Святой Імшы, узначаленай біскупам Алегам, якая пачалася пасля экскурсу ў гістарычнае мінулае парафіі (над ім творча і плённа папрацавала жыхарка Валкалат, метадыст аддзела па адукацыі райвыканкама Валянціна Янковіч), прынялі ўдзел святары з Параф’янава, Маладзечна, Камаяў, Дунілавіч, Варапаева, Мядзеля. Напрыканцы гасцінныя валкалатцы і жыхары навакольных вёсак падарылі Алегу Буткевічу абраз Езуса Міласэрнага, кнігі, сярод якіх быў “Дзённік ксяндза Міхала Сапоцькі”, перакладзены з польскай мовы ўраджэнкай аграгарадка Вольгай Бранавец-Янковіч, зборнік апавяданняў пра жыццё месцічаў з сярэдзіны мінулага стагоддзя і да сучаснасці ўраджэнца вёскі Віржы, вядомага на Валгаградчыне фотамастака і журналіста Вітольда Ярмаковіча “Бярозавы сок”, сапраўдны кулінарны шэдэўр – пернік з выявай храма Яна Хрысціцеля работы Тамары Януковіч, а таксама сувеніры, зробленыя яе рукамі, і кветкі для ўсіх гасцей свята.

Коратка з гісторыі касцёла св. Яна Хрысціцеля

У выніку падзелаў Рэчы Паспалітай валкалацкая парафія, якая існуе не менш за шэсць з паловай стагоддзяў і з’яўляецца, бадай, найстарэйшым пунктам каталіцкай адміністрацыі на тэрыторыі сучаснага Докшыцкага дэканата, у 1794 г. была далучана да Расійскай імперыі, становіцца бенефіцыем для канонікаў і працаўнікоў катэдры ў новай Мінскай дыяцэзіі. Матэрыяльны стан яе быў не з лепшых. З запісу 1802 г.: “Цяперашні ўладальнік старанна чувае над рамонтам гэтага запушчанага касцёла і спустошанай плябаніі”. Тым не менш дзякуючы намаганням пробашча ксяндза Базыля Гінко колькасць парафіян з 1815 да 1842 г. павялічылася з 5300 чалавек да 5700, а ў 1833 г. адбыўся рамонт даху і сцен храма.

У сярэдзіне ХІХ ст. парафія ўваходзіць у склад Віленскай дыяцэзіі. Стан касцёла пагаршаецца, і валкалатцы неаднаразова звяртаюцца да царскіх уладаў з просьбай аб дазволе на будаўніцтва новай святыні. Завяршылася яно ў 1884 г. Асвечаны ж касцёл быў 12 кастрычніка 1885 г. – 140 гадоў таму. Будаўніцтва было няпростым: імперскія ўлады далі на яго дазвол толькі ў 1882 г., але ксёндз Нікадэм Цыцан, тагачасны пробашч, пачаў справу раней на ўласныя і парафіяльныя сродкі, абставіўшы яе як рамонт. Насамрэч узводзіліся новыя сцены – вакол іх насыпалі дарогу для коней, што цягнулі каменне з пагоркаў ля Сэрвачы ўсё вышэй і вышэй. У раствор для замацавання камянёў збіралі яйкі з усёй акругі. Зусім не легенда гісторыя пра тое, як касцёл накрывалі. Улады паставілі ультыматум: касцёл будзе, калі накрыеце дах за адну ноч. І накрылі – дыванамі, дарожкамі, посцілкамі!

Галоўны алтар храма пабудаваны ў 1905 г., а вось фігура ўкрыжаванага Езуса ўзята са старога алтара. Пярэднія і бакавыя алтары цяпер выглядаюць як і ў старым касцёле, а вось алтар святога Роха, у гонар якога ў Валкалатах штогод у жніўні ладзіцца фэст, быў узведзены майстрам Клянеўскім у 1903 г. Абраз св. Роха, намаляваны мастаком Раствароўскім, прыехаў у касцёл з Варшавы.

У 1917 г. парафія налічвала ажно 6700 вернікаў. Вялікая ў гэтым была заслуга ксяндза Вінцэнта Габшэўскага, якога месцічы моцна паважалі за тое, што ён гаварыў з імі па-беларуску (пра гэта адзін з парафіян напісаў у “Нашу ніву”, выказаўшы пажаданне, каб болей такіх святароў было на Беларусі). Пры паслядоўніку Габшэўскага кс. Мечыславе Савіцкім адбываліся Місіі, існавалі Колы Жывога Ружанца і Брацтва цвярозасці.

Час уз’яднання Беларусі прыпаў на час службы кс. Рамуальда Дроніча, які заснаваў пры парафіі кравецкія, кухарскія, пчалярскія, садова-агародніцкія курсы, стварыў хор, лячыў людзей зёлкамі і самаробнымі лекамі і таму карыстаўся вялікай пашанай. У час Другой сусветнай вайны святар дапамог некалькім сотням савецкіх вязняў – не толькі падтрымаў духоўна, але і спыніў хвалю дызентэрыі, што ўспыхнула сярод палонных. Разам з пяццю пробашчамі суседніх парафій кс. Дроніч быў расстраляны ў вёсцы Барок пад Глыбокім. Такі ж лёс спасціг і наступнага пробашча, кс. Яўгена Латэцкага.

Пасля вайны аднаўленнем парафіі займаліся кс. Станіслаў Гурскі, якога людзі памятаюць як “ксяндза на матацыкле”, і кс. Казімір Тамковіч – вязень лагера ў Сібіры, ён быў моцна паважаны вернікамі.

З 1988 г. ў парафіі неслі службу браты капуцыны. Найперш – Пётр Ясевіч, стараннямі якога адбыўся паўнавартасны рамонт касцёла і будаўніцтва плябаніі. Айцец Томаш Юньчык адрамантаваў арган, шмат увагі ўдзяляў рабоце з моладдзю. З любоўю ўспамінаюць парафіяне і а. Кшыштафа Грошыка, братоў Яраслава Крыловіча і Валерыя Кунгера, а. Андрэя Зуя, пры якім касцёл быў пафарбаваны, адрамантаваны яго дах і агароджа, памяняны вокны і брамы, адноўлены алтары і распачата аднаўленне першапачатковага роспісу сцен.

Працу папярэднікаў плённа працягвае сённяшні пробашч кс. Алег Півавар, які клапоціцца пра рамонт храма, рэстаўрацыю абразоў і, вядома ж, пра духоўнае ўзрастанне вернікаў.